Recente ontwikkelingen
Er is een toenemende belangstelling vanuit de maatschappij en politiek voor belastingen die door met name multinationals worden afgedragen. Verschillende niet-gouvernementele organisaties hebben onderzoeken gepubliceerd over agressieve belastingconstructies en in de media verschijnen met regelmaat berichten over belastingontwijking of het immorele belastinggedrag van ondernemingen. Ondernemingen die vanwege hun lage belastingdruk in het nieuws komen, kunnen rekenen op stevige kritiek, ook in het geval de betreffende ondernemingen volkomen volgens de regels werken of hun belastingpositie het gevolg is van afspraken met de belastingautoriteiten. Consumenten roepen in sommige gevallen zelfs op tot boycotacties. Politici omarmen initiatieven om het belastingbeleid transparanter te maken en er is regelgeving in de maak om het voor ondernemingen moeilijker te maken om door middel van slimme belastingconstructies de belastingdruk maximaal te verlagen.
Nu tax planning een steeds grotere impact lijkt te hebben op de ondernemingsactiviteiten, denk hierbij aan reputationele en bedrijfsculturele aspecten, verdient het belastingbeleid van (multinationale) ondernemingen ook steeds meer aandacht van het bestuur.
Implicaties voor (multinationale) ondernemingen
Er zijn normen en regels ontwikkeld die invulling geven aan wat onder ‘goed ondernemerschap’ of ook wel, goede ‘corporate governance’ wordt verstaan. Het gaat hierbij met name om de wijze waarop de bestuurs- en toezichtsorganen hun taken en verantwoordelijkheden uitvoeren en daarover verantwoording afleggen. Deze regels zijn onder meer neergelegd in de Nederlandse Corporate Governance Code. In de context van corporate governance neemt het belastingbeleid een zeer bescheiden plaats in. Het fiscaal beleid is toch vooral het domein van de belastingfunctie binnen de onderneming (tax groep), onder verantwoordelijkheid van de CFO. Financiële verslaggevingsregels verplichten slechts tot openbaarmaking van het bedrag aan belastingverplichtingen en de effectieve belastingdruk.
De hierboven genoemde ontwikkelingen nopen ondernemingen ertoe hun belastingbeleid prominenter op de agenda van het bestuur en raad van commissarissen te plaatsen. Het belastingbeleid is niet langer het (exclusieve of primaire) domein van de fiscale afdeling. Het belastingbeleid kan niet zonder meer en uitsluitend zijn gericht op een zo laag mogelijke belastingdruk, maar dient zich ook rekenschap te geven van andere factoren, hier samen te vatten als welke belastingdruk past de onderneming als het haar ‘fair share’ aan belastingen wil afdragen aan de samenleving. De beantwoording van deze vraag vereist een actieve en kritische bemoeienis van het bestuur en raad van commissarissen. Binnen de raad van commissarissen kan hier een bijzondere rol aan de audit committee worden toegedicht. Het fiscale beleid dient een prominentere plaats in het corporate governance beleid van de onderneming te krijgen.
Dilemmas for goede Tax Governance
De meeste multinationale ondernemingen zijn zich er van bewust dat ze hun belastingbeleid moeten heroverwegen en dat dit primair op bestuursniveau dient plaats te vinden. Media publicaties en politieke ontwikkelingen tonen het risico van een agressieve tax planning aan. Echter, grotere transparantie over het belastingbeleid en –gedrag brengt bepaalde dilemma’s met zich, waaronder:
- Een onderneming kan transparanter zijn ten aanzien van haar belastingbeleid maar dit verdraagt zich slecht in een omgeving waarin de onderneming van doen heeft met agressievere belastingautoriteiten.
- Multinationale ondernemingen opereren internationaal, terwijl belastingautoriteiten vanuit een nationale context opereren en er derhalve een verschillende ethiek op na kunnen houden.
- Hoe verhouden fiscale stimuleringsmaatregelen van de verschillende belastingregimes zich tot het vraagstuk van de ‘fair share’ belastingplicht van ondernemingen?
Aandachtspunten
Ondernemingen dienen zich af te vragen of zij een duurzaam belastingbeleid hebben. Zij zouden uitgangspunten kunnen hanteren bij de formulering van hun belastingbeleid, bijvoorbeeld:
- Duidelijkheid en transparantie over het belastingbeleid, daaronder begrepen de visie achter, en doelstellingen van, het belastingbeleid.
- Het belastingbeleid vormt een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering en is niet het exclusieve domein van de tax groep.
- Helder naar voren brengen dat de wet wordt nagekomen en dat de onderneming handelt in de geest van de wet.
