Bureau Toetsing Investeringen beoordeelt (buitenlandse) investeringen, fusies en overnames op mogelijke risico’s voor de nationale veiligheid. Wat zijn de bevindingen in het eerste jaar van de Wet Vifo en de verwachtingen voor de toekomst?
Sinds 1 juni 2023 is de Wet veiligheidstoets investeringen, fusies en overnames (de Wet Vifo) van kracht. De Wet Vifo introduceert een algemeen regime voor het toezicht op buitenlandse directe investeringen (FDI) in Nederland, in aanvulling op de sectorale regimes voor gas, elektriciteit en telecom. Partijen zijn verplicht om transacties te melden bij Bureau Toetsing Investeringen (BTI) als de verkrijger zeggenschap of significante invloed (10% of meer) verwerft over vitale aanbieders, beheerders van een bedrijvencampus of ondernemingen die actief zijn op het gebied van (zeer) sensitieve technologie. Het gaat om sectoren en technologieën die van strategisch belang zijn voor de Nederlandse economie, veiligheid en soevereiniteit.
BTI heeft in 2023 in totaal 55 FDI-meldingen ontvangen, waarvan de meeste betrekking hadden op de Wet Vifo. BTI heeft geen transactie verboden, in één geval een maatregel opgelegd om de risico’s voor de nationale veiligheid te beperken en acht informele zienswijzen gegeven.
BTI heeft ook transacties onderzocht die plaatsvonden vóór de inwerkingtreding van de Wet Vifo, op basis van de zogenaamde ‘call-in’ bevoegdheid. Deze bevoegdheid stelt BTI in staat transacties die na 8 september 2020 hebben plaatsgevonden te toetsen aan de Wet Vifo, indien een redelijk vermoeden bestaat dat deze een risico vormen voor de nationale veiligheid. BTI heeft van deze bevoegdheid gebruikgemaakt in transacties met Chinese investeerders: Nexperia-Nowi, Aurora Optoelectronics-Ampleon en Anteryon. In de eerste twee zaken concludeerde BTI dat geen sprake was van een meldingsplichtige transactie onder de Wet Vifo, omdat de activiteiten van de doelondernemingen niet kwalificeerden als (zeer) sensitieve technologie. In de derde zaak heeft de voorzieningenrechter van de rechtbank Rotterdam BTI in het ongelijk gesteld. De voorzieningenrechter oordeelde dat geen sprake was van een wijziging van zeggenschap in de zin van de Wet Vifo, omdat de stemrechten niet waren overgedragen. BTI mag zich niet uitsluitend op redelijke vermoedens voor de nationale veiligheid baseren bij het gelasten van een melding.
Het toezicht op FDI in Nederland wordt uitgebreid. Zo is een wetsvoorstel in voorbereiding voor een toetsingsmechanisme voor de defensie-industrie, de Wet weerbaarheid defensie en veiligheid gerelateerde industrie. Deze nieuwe wet beoogt risico’s voor de nationale veiligheid te voorkomen die kunnen ontstaan door overnames en investeringen in essentiële defensieleveranciers. Het wetsvoorstel ligt voor ter consultatie en bevat drie pijlers:
- een FDI-screening met meldingsplicht voor transacties die leiden tot significante invloed (10% of meer),
- een kader voor geschiktheidsverklaringen voor Nederlandse bedrijven om te concurreren voor buitenlandse defensiecontracten, en
- verbetering van de productie, innovatie en internationale concurrentiepositie van de Nederlandse defensie-industrie.
Verder ligt een wetsvoorstel voor de Energiewet bij de Tweede Kamer. Dit wetsvoorstel verlaagt de capaciteitsgrens voor een meldingsplicht in (ondernemingen die) productie-installaties (beheren) van 250 Mw naar 100 Mw. Ook is in februari 2024 een voorstel aangenomen om het toepassingsgebied van de Wet Vifo uit te breiden naar de Nederlandse groente- en zaadveredelingssector.
In september 2024 kondigde het kabinet aan te werken aan een besluit om nieuwe technologieën toe te voegen aan het toepassingsbereik van de Wet Vifo. Naar verwachting zal het besluit nog dit jaar worden voorgelegd ter internetconsultatie. Vooralsnog zijn de technologieën die zullen worden toegevoegd aan het bereik van de Wet Vifo onbekend.
In Europees verband bestaat een voorstel voor een nieuw FDI-verordening. Het voorstel van de Europese Commissie van januari 2024 bevat een minimale lijst van sectoren en industrieën die onderworpen moeten zijn aan nationale FDI-screening, zoals geavanceerde halfgeleidertechnologieën, AI, bepaalde farmaceutica en kritische entiteiten en activiteiten binnen het EU- financiële systeem.
Investeerders moeten dus steeds meer rekening houden met FDI-meldingsplichten bij het plannen van transacties. Dat komt bovenop de meldingsplichten onder het mededingingsrecht en de Foreign Subsidies Regulation (zie onze eerdere bijdrage). Met name transacties in meerdere jurisdicties vragen om tijdige analyse, voldoende tijd tussen signing en closing en op maat gemaakte opschortende voorwaarden in de transactiedocumentatie. Het goede nieuws is dat wij BTI ervaren als pragmatisch en benaderbaar. BTI streeft duidelijk naar een balans tussen snelheid en zorgvuldigheid, en slaagt daarin. Besluiten van BTI worden niet gepubliceerd, maar BTI is bereid vragen te beantwoorden en publiceert handleidingen over de Wet Vifo en heeft een veelgestelde vragen sectie op haar website. Daardoor en door verdere harmonisatie op EU-niveau, verwachten wij dat de FDI toetsingspraktijk zich ontwikkelt tot een goed begrepen en gestroomlijnd element van de M&A praktijk.
Op donderdag 13 februari 2025 organiseert Dentons een evenement over FDI in Nederland en Europa, waarbij o.a. Ivo Nobel (Hoofd Bureau Toetsing Investeringen) inzichten zal delen en vragen uit het publiek zal beantwoorden. U bent van harte welkom en kunt zich hier aanmelden: Dentons – Foreign Direct Investment: enforcement trends, challenges and opportunities.
