Verscherpt toezicht op directe buitenlandse investeringen (FDI) in bedrijven: Het is een trend die zichtbaar is op zowel nationaal als Europees niveau. Voor de General Counsel is het van belang om hiervan bewust te zijn en mogelijk een andere koers te varen op het gebied van investeringen en transacties.
FDI in Nederland
De Wet veiligheidstoets investeringen, fusies en overnames (Wet Vifo) is op 1 juni 2023 in werking getreden in Nederland. De Wet Vifo vereist voorafgaande melding bij het Bureau Toetsing Investeringen (BTI) door zowel de verwerver als de target (doelonderneming) wanneer het gaat om investeringen in ondernemingen die een vitale aanbieder en / of beheerder van bedrijfscampussen zijn dan wel actief zijn op het gebied van sensitieve technologie die voor de target leiden tot een wijziging van zeggenschap of significante invloed. Getoetst wordt dan of de investering kan leiden tot een risico voor de nationale veiligheid.
Het begrip “sensitieve technologie” is gedefinieerd in een separate Amvb (Besluit toepassingsbereik sensitieve technologie) en omvat momenteel:
- halfgeleiderstechnologie
- fotonicatechnologie
- kwantumtechnologie
- high assurance producten
- dual-use / militaire goederen.
Verder specificeert het Besluit toepassingsbereik sensitieve technologie wanneer bepaalde technologie als “zeer sensitieve technologie” dient te worden beschouwd. Dit betreft bepaalde crypto analytische systemen (hacken), snelheidsinterferometers (laserreflectie), nucleaire technologie alsmede de eerder genoemde halfgeleiders-, fotonica- en kwantumtechnologieën, high assurance producten en dual-use / militaire goederen.
Aanstaande uitbreiding categorie “sensitieve technologie”
Op 19 december 2024 heeft het kabinet via een internetconsultatie het voornemen van de uitbreiding van het toepassingsbereik van de Wet Vifo kenbaar gemaakt. Beoogd is om de categorie “sensitieve technologie” uit te breiden met de volgende technologieën:
- biotechnologie
- artificiële intelligentie (AI)
- geavanceerde materialen en nanotechnologie
- sensor- en navigatietechnologie
- nucleaire technologie voor medisch toepassing.
De internetconsultatie voor de uitbreiding is op 31 januari 2025 gesloten. De datum van inwerkingtreding is nog niet bekend.
FDI in Europa: voorstel herziening FDI Verordening
De Wet Vifo en uitbreiding van de categorie “sensitieve technologie” staan niet op zichzelf. Op Europees niveau is sinds enkele jaren de Foreign Direct Investment Screening Verordening 2019/452 (FDI Verordening) van kracht. De FDI Verordening leidde tot invoering van de Wet Vifo en bevat een aantal eisen die EU-lidstaten moeten volgen bij het implementeren, wijzigen of handhaven van nationale FDI-screenings.
Als onderdeel van een communicatie van 24 januari 2024 genaamd “Advancing European economic security” stelde de Europese Commissie een herziening van de FDI Verordening voor. Dit voorstel bevat een lijst van sensitieve sectoren die onderworpen moeten zijn aan (nationale) FDI-screening: dual-use / militaire goederen, kritieke technologieën (geavanceerde halfgeleider- en AI-technologieën), kritieke medicijnen, kritieke entiteiten en activiteiten die cruciaal zijn voor het financiële sector van de EU.
FDI in Europa: Outbound Screening
Onderdeel van de hiervoor genoemde EU-communicatie van januari 2024 was ook de aankondiging van de invoering van Outbound Investment Screening, investeringen buiten de EU door bedrijven gevestigd in de EU.
Op 15 januari 2025 publiceerde de Europese Commissie de Aanbeveling 2025/63 (Aanbeveling) waarin de EU-lidstaten worden verzocht om outbound investeringen te monitoren ten aanzien van bedrijven die bezig zijn met drie kritieke technologieën: halfgeleiders-, kwantum- en AI-technologieën. De lidstaten moeten met betrekking tot investeringen de volgende informatie verzamelen:
- de bij de investering betrokken partijen
- type en geschatte waarde van de transactie
- de producten, diensten en technologieën
- alle relevante contractuele afspraken
- de geplande of feitelijke voltooiingsdatum van de investering
- eerdere en aangekondigde transacties door de partijen
- de overheidsfinanciering verstrekt door een EU-lidstaat of ander land.
Let op: het gaat zowel om nieuwe of lopende investeringen als ook transacties die in de afgelopen vier jaar (terug tot 1 januari 2021) zijn afgerond. En net als voor de Wet Vifo gaat het niet alleen om overnames, maar ook om fusies, asset deals en joint ventures.
Op basis van de verzamelde informatie zullen de EU-lidstaten, en dus ook Nederland, een kwalitatieve risicobeoordeling uit moeten voeren. Bij deze risicobeoordeling moeten elementen van risico’s en potentiële kwetsbaarheden in kaart worden gebracht. Daarbij dienen de volgende aspecten in aanmerking te worden genomen: de context van de transactie, het huidige ontwikkelingsniveau van de technologie, de beschikbaarheid van de technologie in het land waarop de investering betrekking heeft, de waarde- en toeleveringsketen, de relevante technologische ontwikkelingen, de wereldwijde onderlinge verbondenheid van het technologische ecosysteem en de betrokkenheid van het bedrijf aan EU-projecten.
De Europese Commissie heeft de EU-lidstaten verzocht om uiterlijk 15 juli 2025 een update te geven en uiterlijk 30 juni 2026 een rapport in te dienen over de resultaten van de risicobeoordelingen. Hoe de Aanbeveling in Nederland precies wordt uitgevoerd is thans nog niet bekend.
Impact op de bedrijven en de General Counsel
Door de mogelijke uitbreiding van het toepassingsbereik van de sensitieve technologie zullen 1.015 tot 1.730 extra bedrijven onder de reikwijdte van de Wet Vifo vallen. Of dit samengaat met de capaciteit en de (korte) doorlooptijd van onderzoek door het BTI valt nog te bezien. Wellicht zal het jaarverslag 2024 van het BTI dat binnenkort zal worden gepubliceerd hierin inzicht geven.
De Aanbeveling van de Europese Commissie zou mogelijk kunnen leiden tot een dubbele screeningsmechanisme in de EU: outbound monitoring in de lidstaat van de investeerders en inbound monitoring in het land waar de doelonderneming zich bevindt.
Bedrijven dienen dus rekening te houden met de mogelijke verscherpte FDI-meldingsplichten op zowel nationaal als Europees niveau. De General Counsel zal ervan bewust moeten zijn dat dit invloed heeft op de planning van corporate investeringen en transacties, in het bijzonder wanneer de deal in meerdere jurisdicties plaatsvindt.
